THỊ TRƯỜNG LAO ĐỘNG HÀ NỘI

[vuthuyanh]

Lao động - việc làm đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển của Việt Nam nói chung và Thủ đô Hà Nội nói riêng. Kiện toàn hệ thống lao động - việc làm của Hà Nội, một mặt góp phần tăng trưởng kinh tế, mặt khác góp phần giải quyết các vấn đề xã hội như nạn thất nghiệp, xóa đói giảm nghèo... Một trong những biện pháp để giải quyết các vấn đề lao động - việc làm là phát triển thị trường lao động. Về bản chất, đó là tạo ra các trung gian kết nối giữa một bên là nguồn cung (người lao động) với một bên là người có nhu cầu sử dụng lao động (việc làm thuộc các doanh nghiệp).

Về cung lao động: Từ khi tỉnh Hà Tây sáp nhập với Hà Nội đến nay, với sự tăng nhanh dân số, lực lượng lao động không ngừng tăng lên, năm 2008, lực lượng lao động từ 15 tuổi trở lên của Hà Nội là 3421,2 nghìn người và năm 2013 là 3799,6 nghìn người. Như vậy, sau 5 năm lực lượng lao động của Hà Nội tăng 378,4 nghìn người và trung bình mỗi năm tăng 75,68 nghìn người hay 2,12%/năm. Về chất lượng, Hà Nội là một trong những thành phố có tỷ lệ lao động qua đào tạo cao nhất cả nước. Số lượng các cơ sở đào tạo nghề trên toàn thành phố khoảng từ 200-300 cơ sở, trung bình hàng năm đào tạo mới hơn 140.000 lao động. Hà Nội được đánh giá là thành phố có nguồn nhân lực chất lượng cao, với gần 37% lao động có trình độ và tay nghề, trong đó, lượng lao động trình độ đại học, cao đẳng, trung cấp chiếm đa số. Nguồn nhân lực chất lượng cao của Hà Nội và chiếm 30% nguồn nhân lực chất lượng cao của cả nước.

Về cầu lao động: Tổng số lao động làm việc trong các loại hình doanh nghiệp tại thời điểm năm 2013 khoảng 1.762.600 lao động, trong đó số làm việc trong doanh nghiệp nhà nước là 100.000 lao động; doanh nghiệp dân doanh là 152.000 lao động; doanh nghiệp FDI là 160.000 lao động; số làm việc trong các khu công nghiệp, khu chế xuất là 138.000 lao động; số lao động có độ tuổi từ 18 đến 30 chiếm 38%, từ 31 đến 45 chiếm 43,4%, trên 46 chiếm 18,6%; số đã qua đào tạo nghề đạt 5,5%.

Tỷ lệ lao động có việc làm ở Hà Nội luôn ở mức trên 50% so với dân số. Hà Nội là một trong 5 địa phương của Việt Nam có nhu cầu tuyển dụng nhân lực cao nhất cả nước, tốc độ gia tăng việc làm chung của toàn thành phố vào khoảng 1,35%/năm. Trong năm 2014, các quý đều tăng trưởng ở mức 20-30%, quý 4 tăng cao hơn ba quý trước với mức tăng tới 58% so với cùng kỳ năm 2013. Tính cả năm 2014 nhu cầu tuyển dụng tăng đến 38% so với năm 2013 (Theo Báo cáo nhân lực trực tuyến cả năm 2014 của VietnamWorks).

Hạn chế của thị trường lao động Hà Nội:

Nguồn cung lao động theo khu vực tại Hà Nội có sự mất cân đối.

Tình trạng lao động thất nghiệp, không tìm được việc làm, mất việc do yêu cầu tái cấu trúc doanh nghiệp trên địa bàn Hà Nội.

Có sự lệch pha giữa cung cầu lao động, tình trạng phổ biến xảy ra là các đơn vị có nhu cầu tuyển dụng lao động kỹ thuật và các đơn vị có nhu cầu tuyển dụng kỹ sư, cử nhân.

Hệ thống các Trung tâm giới thiệu việc làm và các doanh nghiệp hoạt động giới thiệu việc làm, thiếu sự gắn kết trong quá trình hoạt động.

Chưa thiết lập được hệ thống thông tin đồng bộ về thị trường lao động từ thành phố tới các quận, huyện, phường, xã.

Các doanh nghiệp hoạt động xuất khẩu lao động của Hà Nội chưa đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị và nguồn lực cho hoạt động xuất khẩu lao động.

Vấn đề lao động- việc làm có ý nghĩa kinh tế - xã hội đặc biệt đối với các thành phố lớn như Thủ đô Hà Nội. Góp phần giải quyết các hạn chế nêu trên, Phòng Nghiên cứu phát triển Văn hóa – Xã hội rất mong nhận được ý kiến của các nhà nghiên cứu, các nhà quản lí và các bạn đọc quan tâm... để đề xuất các giải pháp hiệu quả nhằm phát triển thị trường lao động- việc làm của Hà Nội trong thời gian tới.

Xin trân trọng cảm ơn./.

[hienst]

Với những hạn chế về thị trường lao động nêu trên, tôi xin đưa ra một số giải pháp nhằm phát triển thị trường lao động của thành phố trong thời gian tới, cụ thể như sau:

 

Một là, tăng cường quản lý nhà nước về lao động trên địa bàn thành phố

- Nâng cao tính chuyên nghiệp và hiện đại hóa thiết bị kỹ thuật của các cơ quan thống kê và cung ứng thông tin thị trường lao động các cấp. Tiếp tục phát triển và hoàn thiện các hình thức thông tin thị trường lao động (hội chợ việc làm, trang web việc làm trên Internet, thông tin và quảng cáo việc làm...).

- Sử dụng các phương tiện thông tin đại chúng để đưa các chương trình, ví dụ như "Chương trình thị trường lao động" tới gần với người dân, giúp đỡ để người lao động có được những thông tin, kỹ năng cần thiết về nghề nghiệp và những hiểu biết cần thiết khi tìm việc làm.

- Thành lập Trung tâm dự báo nhân lực và thông tin thị trường lao động trực thuộc Sở Lao động - Thương binh & Xã hội với nhiệm vụ xây dựng kế hoạch, dự báo nhu cầu nhân lực và thông tin thị trường lao động, tổ chức nghiên cứu, khảo sát, thu thập, phân tích, đánh giá, cung cấp thông tin về nguồn nhân lực, lao động, việc làm và dạy nghề.

Hai là, nâng cao chất lượng hoạt động của các Trung tâm giới thiệu việc làm

- Phát triển hệ thống môi giới, tư vấn việc làm và nghề nghiệp để làm cầu nối cho cung cầu lao động gặp nhau. Thu thập, xử lý và cung cấp thông tin thị trường lao động.

- Phát triển mạng lưới giao dịch việc làm, cung cấp dịch vụ việc làm tới tận hộ gia đình thông qua các cán bộ ở phường, xã.

- Đầu tư công tác thống kê, phân tích dữ liệu thông tin thị trường lao động; tiến tới xây dựng các trạm quan sát thông tin thị trường lao động trên địa bàn toàn thành phố để thu thập và phổ biến thông tin thị trường lao động đầy đủ, kịp thời trên mọi lĩnh vực.

Ba là, đổi mới hoạt động sàn giao dịch việc làm

- Sàn giao dịch việc làm đã trở thành thương hiệu của nhiều trung tâm giới thiệu việc làm và địa chỉ quen thuộc của các nhà tuyển dụng và người lao động. Thông qua hoạt động của sàn giao dịch việc làm, thông tin cung - cầu lao động trên thị trường lao động thường xuyên được cập nhật một cách có hệ thống với độ tin cậy cao, hiệu quả kết nối cung - cầu lao động tăng lên một cách rõ rệt.

- Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân, các sàn giao dịch việc làm vẫn chưa chuyên nghiệp, tính kết nối trong hệ thống chưa chặt chẽ, tần suất và phạm vi hoạt động chưa sâu rộng, thông tin phục vụ cho công tác tư vấn, giới thiệu việc làm còn thiếu cả về quy mô và chủng loại, đặc biệt là thông tin về nhu cầu tuyển dụng lao động theo ngành nghề, trình độ cho những năm tới.

Bốn là, đa dạng ngành nghề và nâng cao chất lượng đào tạo của các cơ sở đào tạo, dạy nghề

Năm là, đẩy mạnh liên kết giữa các cơ sở đào tạo, các doanh nghiệp và các cơ quan quản lý nhà nước

[dangmaipsy]

Thị trường lao động Hà Nội hiện nay: có sự lệch pha giữa cung và cầu lao động

            Qua bức tranh về Thị trường lao động Hà Nội mà phòng văn hóa đã đưa ra, chúng ta có thể dễ dàng nhận thấy thị trường lao động Hà Nội hiện nay có sự lệch pha giữa cung và cầu lao động. Chất lượng nguồn nhân lực hiện nay vẫn chưa được quan tâm đúng mức và còn tồn tại nhiều yếu kém, hạn chế. Nguồn lao động thì dồi dào nhưng tỷ lệ thất nghiệp trong những năm gần đây liên tục tăng và trình trạng các doanh nghiệp thiếu lao động vẫn xảy ra, phổ biến là các đơn vị có nhu cầu tuyển dụng lao động kỹ thuật và các đơn vị có nhu cầu tuyển dụng kỹ sư, cử nhân.

Theo thống kê thực tế từ sàn giao dịch việc làm Hà Nội cả năm 2014 đã tổ chức tới 54 phiên giao dịch việc làm, tuy nhiên tỷ lệ kết nối cung-cầu lao động tại các phiên giao dịch chỉ đạt tỷ lệ bình quân gần 25%. Trong đó, kết quả số lao động được tuyển dụng tại các phiên giao dịch có trình độ đại học chiếm 28,54%, trình độ cao đẳng chiếm 31,4%, trình độ trung cấp, chứng nhận kỹ thuật chiếm 26,9% lao động phổ thông chiếm 13,16%...  

Nguyên nhân của thực trạng trên là do:

Thứ nhất, nguồn lao động mới chỉ đáp ứng được nhu cầu về số lượng, chứ chưa đáp ứng được nhu cầu về chất lượng. Trong khi nhu cầu sử dụng lao động có tay nghề, chất lượng cao của các Doanh nghiệp lại liên tục tăng. Điều này dẫn đến nguồn lao động của chúng ta dồi dào, nhu cầu việc làm lớn, nhưng các doanh nghiệp vẫn rơi vào tình trạng thiếu lao động. Nguồn cung lao động chủ yếu gồm các đối tượng như là học sinh, sinh viên mới ra trường chưa có kinh nghiệm, lao động có chất lượng đào tạo thấp hoặc chưa qua đào tạo nên không đáp ứng được yêu cầu của doanh nghiệp. Hơn nữa, thị trường lao động Hà Nội vẫn còn tình trạng “thiếu thợ” nên lao động trình độ ĐH, CĐ vẫn chấp nhận làm các công việc chỉ yêu cầu trình độ trung cấp, công nhân kỹ thuật hoặc thậm chí làm lao động phổ thông. Điều này không chỉ gây khó khăn cho các doanh nghiệp và còn khiến cho người lao động tự làm mất cơ hội việc làm cho bản thân.

Thứ hai, do công tác đào tạo hiện nay chưa phù hợp, chất lượng đào tạo còn hạn chế, chưa thực sự đáp ứng yêu cầu sử dụng nhân lực và nhu cầu của người học, chưa theo kịp sự chuyển biến của đất nước trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, chưa giải quyết tốt mối quan hệ giữa số lượng và chất lượng, giữa dạy chữ với dạy người, dạy nghề,…

Thứ ba, hệ thống thông tin của thị trường lao động Hà Nội hiện nay còn nhiều yếu kém và hạn chế như: khả năng bao quát, thu thập và cung ứng thông tin chưa đáp ứng được nhu cầu các đối tác trên thị trường lao động, đặc biệt là người chủ sử dụng lao động và người lao động; Hệ thống chỉ tiêu về thị trường lao động tuy đã ban hành nhưng chưa hoàn thiện, chưa đầy đủ, thiếu thống nhất và khó so sánh quốc tế. Do vậy, chưa đánh giá được hiện trạng của cung - cầu lao động, các “nút thắt” về nhu cầu nguồn nhân lực trong nước. Ngoài ra, còn thiếu mô hình dự báo thị trường lao động tin cậy và nhất quán, thiếu đội ngũ cán bộ, chuyên gia làm công tác thống kê, phân tích, dự báo.v.v.v

Giải pháp:

            Đến cuối năm 2015, khối cộng đồng kinh tế ASEAN chính thức khởi động sẽ tạo ra những cơ hội, thách thức lớn đối với thị trường lao động Hà Nội. Nhìn chung, xu hướng tuyển dụng lao động của các doanh nghiệp sẽ chú trọng đến hai yếu tố chất lượng và năng suất lao động. Chất lượng, không chỉ phản ánh ở bằng cấp mà còn cả ở kỹ năng chuyên môn nghề nghiệp đáp ứng đòi hỏi tạo ra năng suất lao động cao. Việc sử dụng thông thạo ít nhất một ngoại ngữ và có các kỹ năng mềm khác sẽ là lợi thế lớn để giúp người lao động tiến vào những vị trí có thu nhập cao…

Sau Quý I/2015, mặc dù nhu cầu sử dụng lao động của Hà Nội có tăng nhưng sự chênh lệch giữa cung - cầu trên thị trường lao động Hà Nội vẫn còn khó giải quyết mặc dầu Hà Nội có nhiều lợi thế để thu hút nhân lực cấp cao. Vì vậy cần:

- Nâng cao tỷ lệ kết nối cung - cầu ở các phiên giao dịch việc làm bằng cách tuyên truyền, thông tin rộng rãi các số liệu liên quan đến thị trường lao động, nhất là nhu cầu tuyển dụng, xu hướng phát triển của các ngành, nghề…Hà Nội đang thiếu những cơ sở phân tích dữ liệu về cung, cầu lao động. Để giải quyết vấn đề này, ngành Lao động Hà Nội cần xây dựng hệ thống hạ tầng dữ liệu về thị trường lao động, đồng thời kết nối với các cơ sở đào tạo, doanh nghiệp và các địa phương. Trên cơ sở đó có thể đưa ra những dự báo tốt giúp cho việc đào tạo lao động theo nhu cầu của thị trường phát triển, khắc phục tình trạng “thừa thầy, thiếu thợ” đang xảy ra, người lao động có cơ hội tìm được việc làm đúng chuyên môn đào tạo hơn.

- Tích cực tổ chức các trường đào tạo ngắn hạn cho người lao động nhằm trau dồi, nâng cao kiến thức thực tế và kỹ năng nghề nghiệp. Đồng thời cần quan tâm tới việc chăm sóc cuộc sống của người lao động, tuyên truyền, khuyến khích, động viên người lao động có ý thức trong việc học tập, nâng cao kiến thức, tay nghề cho bản thân. Đây là vấn đề vừa giúp người lao động tìm được nhiều cơ hội việc làm cho chính mình, và dần khắc phục được tình trạng yếu kém trong chất lượng nguồn lao động của nước ta hiện nay.

[anhphung]

Trong bối cảnh Việt Nam ngày càng hội nhập sâu rộng hơn vào kinh tế khu vực và toàn cầu, các chính sách và thực tiễn điều chỉnh tiền lương cần được cải thiện để tạo sự cân bằng giữa thúc đẩy sự phát triển của doanh nghiệp và giúp người lao động cũng được hưởng thành quả công bằng từ tăng trưởng năng suất của doanh nghiệp. Xác lập tiền lương cần dựa trên cơ sở khoa học vững chắc, phản ánh nhu cầu của người lao động và gia đình họ, cũng như nhu cầu của doanh nghiệp và thị trường lao động nói chung.


Theo ILO (International Labour Organization) tại Việt Nam, chỉ khoảng một phần ba số lao động có việc làm là được hưởng lương - nguồn thu nhập chính của họ. Tỷ lệ này khá thấp so với trung bình trên thế giới (khoảng hơn 50%). Tuy nhiên, Việt Nam sẽ nhanh chóng thu hẹp khoảng cách này với thế giới bởi tỷ lệ lao động làm công ăn lương trên tổng số lao động có việc làm được dự báo là sẽ tăng nhanh trong những thập niên tới. Năm 2013, số lao động làm công ăn lương chiếm 34,8% tổng số lao động có việc làm, tăng đáng kể so với mức 16,8% vào năm 1996.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Nguồn: ADB và ILO (2014), Báo cáo Cộng đồng ASEAN 2015: Quản lý hội nhập hướng tới việc làm tốt hơn và thịnh vượng chung, ILO: Bangkok

Ngành nông nghiệp chiếm khoảng một nửa lực lượng lao động nhưng tỷ lệ lao động làm công ăn lương của ngành này chỉ chiếm hơn 10% trong tổng số lao động làm công ăn lương tại Việt Nam. Theo Điều tra Lực lượng Lao động.



năm 2013, lao động trong ngành nông, lâm, thủy sản cũng thuộc nhóm lao động có mức lương bình quân hàng tháng thấp nhất (2,63 triệu đồng), trong khi lao động ngành “hoạt động tài chính, ngân hàng và bảo hiểm” có mức lương 7,23 triệu đồng/tháng.


Ngành “hoạt động chuyên môn, khoa học, công nghệ” và “hoạt động kinh doanh bất động sản” cũng là các ngành trong nhóm có mức lương bình quân hàng tháng cao nhất, tương ứng là 6,53 triệu đồng và 6,4 triệu đồng. 


Mặc dù tỷ lệ chênh lệch lương theo giới ở Việt Nam chỉ ở mức chưa đến 10%, nhưng đối với ngành nông nghiệp - ngành có mức lương rất thấp, con số này là 32% (mức chênh lệch lớn nhất so với tất cả các ngành). Tuy nhiên, trong hai ngành có mức lương cao nhất (ngành “hoạt động tài chính, ngân hàng và bảo hiểm” và ngành “hoạt động chuyên môn, khoa học, công nghệ”), lao động nữ lại được trả lương cao hơn nam giới một chút (tương ứng 3,4% và 1,4%)

[You must be registered and logged in to see this image.]

Nguồn: Tổng cục thống kê: Điều tra lực lượng lao động 2013

[anhphung]

Mức lương tối thiểu là một công cụ chính sách quan trọng nhằm đảm bảo đủ thu nhập cho những lao động nghèo khó nhất. Bộ luật Lao động 2012 quy định “Mức lương tối thiểu là mức thấp nhất trả cho người lao động làm công việc giản đơn nhất, trong điều kiện lao động bình thường và phải đảm bảo nhu cầu sống tối thiểu của người lao động và gia đình họ”. Việt Nam cam kết từng bước tăng lương tối thiểu, dần đáp ứng nhu cầu sống tối thiểu của người lao động.



Mức lương tối thiểu tại Việt Nam cao hơn so với các nước Lào, Cambodia và Myanmar, nhưng lại thấp hơn so với các nước phát triển nhất trong khu vực ASEAN.

[You must be registered and logged in to see this image.]

Nguồn: ADB và ILO (2014), Báo cáo Cộng đồng ASEAN 2015: Quản lý hội nhập hướng tới việc làm tốt hơn và thịnh vượng chung, ILO: Bangkok

Sự ra đời của Hội đồng tiền lương quốc gia vào năm 2013 đánh dấu sự cải thiện đáng kể của cơ chế xác định tiền lương tối thiểu tại Việt Nam. Hội đồng tạo điều kiện cho công đoàn và đại diện giới sử dụng lao động thương lượng về tiền lương tối thiểu và đưa ra khuyến nghị. Hiện tại, Việt Nam áp dụng mức lương tối thiểu vùng (kể từ 1/1/2015, mức lương tối thiểu dao động từ 2,15 triệu đồng đến 3,1 triệu đồng tùy theo từng vùng).
Khi điều chỉnh mức lương tối thiểu, cần phải xem xét một loạt các yếu tố kinh tế và xã hội để cân bằng lợi ích của người lao động và doanh nghiệp. Báo cáo đánh giá các phương pháp xác định nhu cầu sống tối thiểu của người lao động tại Việt Nam chỉ ra rằng các kết quả tính toán còn nhiều bất cập (Richard Anker (2014), “Đánh giá các phương pháp xác định nhu cầu sống tối thiểu của người lao động tại Việt Nam) . Một nghiên cứu khác (Henrik Hansen, John Rand và Nina Torm (2014), “Tiền lương tối thiểu và tác động đến doanh nghiệp tại Việt Nam") cho thấy việc tăng lương tối thiểu trong giai đoạn 2001-2012 đã dẫn tới tăng mức lương bình quân thực tế đối với cả doanh nghiệp trả lương thấp và doanh nghiệp trả lương cao, đồng thời làm giảm nhẹ số việc làm. Tuy nhiên, tăng lương tối thiểu có tác động rất ít đến doanh thu và lợi nhuận của doanh nghiệp trong dài hạn.
Trong khi mục tiêu chính của tiền lương tối thiểu là nhằm bảo vệ người lao động hưởng lương thấp, thì lương cho người lao động có tay nghề ở Việt Nam lại cũng tăng cùng với lương tối thiểu, bởi hầu như chưa có thương lượng tập thể về tiền lương tại Việt Nam. Do đó, lương tối thiểu tăng gây ảnh hưởng rất lớn chi phí tiền lương của doanh nghiệp. Ảnh hưởng này ở Việt Nam lớn hơn so với ở các nước dựa vào thương lượng tập thể để xác định tiền lương cho lao động có tay nghề

[bichntn]

Nhu cầu lao động Hà Nội tăng trong khi chất lượng nguồn nhân lực vẫn chưa đáp ứng.

Theo báo cáo khảo sát nhân lực trực tuyến định kỳ quý của Vietnamwork trong năm 2014, Hà Nội là địa phương đăng tuyển dụng lao động nhiều nhất thời gian qua, vượt qua cả TP Hồ Chí Minh. Tuy nhiên, số lượng ứng viên nộp đơn tại Hà Nội không nhiều bằng TP Hồ Chí Minh, dẫn đến việc Thủ đô không nằm trong top 5 địa phương có tỉ lệ cạnh tranh cao nhất về phía ứng viên. Trong khi đó, TP Hồ Chí Minh, Biên Hòa, Cần Thơ, Đà Nẵng và Bắc Giang là 5 địa phương tuyển dụng “nóng” nhất về mặt cạnh tranh giữa các ứng viên. Đơn cử ở TP Hồ Chí Minh, để giành được một vị trí công việc, mỗi ứng viên trung bình phải vượt qua 58 ứng viên khác (Tỷ lệ cạnh tranh này tính bình quân trên toàn quốc trong năm 2014 là 1/48, giảm hơn so với năm 2013 là 1/65).

 

Việc nhu cầu tuyển dụng tăng nhanh và nguồn cung nhân tài giảm cũng dẫn đến tỉ lệ cạnh tranh đối với người tìm việc giảm. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là thị trường lao động dễ dàng hơn với người tìm việc, đặc biệt là sinh viên ĐH – CĐ mới ra trường, bởi các công việc đều đòi hỏi kinh nghiệm và kiến thức chuyên môn. Do đó, xảy ra tình trạng có nhiều lựa chọn công việc cho những người đã đi làm nhiều năm, thu thập được một “số vốn” kinh nghiệm. Trong khi đó, người mới ra trường không tìm được nhà tuyển dụng phù hợp, cho dù số lượng công việc được đăng tuyển đã tăng lên nhiều so với năm trước nhưng số công việc dành cho sinh viên mới ra trường chỉ chiếm 3%, còn lại là các vị trí đòi hỏi kinh nghiệm và khả năng quản lý.

Đến cuối năm 2015, cộng đồng kinh tế ASEAN chính thức khởi động sẽ tác động lớn đến thị trường lao động Hà Nội, nơi tập trung nhiều lao động có trình độ cao. Do đó, xu hướng tuyển dụng lao động của doanh nghiệp từ nay đến cuối năm sẽ chú trọng đến hai yếu tố chất lượng và năng suất lao động. Trong đó, việc sử dụng thông thạo ít nhất một ngoại ngữ và có các kỹ năng mềm khác sẽ là lợi thế giúp người lao động tiến vào những vị trí có thu nhập cao. Người lao động nói chung và Hà Nội nói riêng sẽ có thêm cơ hội tìm việc làm tại các nước trong khối nếu bên cạnh việc trau dồi trình độ chuyên môn tốt là sự thông thạo ngoại ngữ, nhất là tiếng Anh sẽ góp phần nâng cao sức cạnh tranh của lao động Hà Nội về cả chất lượng và năng suất lao động. Cùng với sự gia tăng các nhà đầu tư nước ngoài vào Việt Nam (với một trong những điểm đến là Hà Nội) như Nhật Bản, Hàn Quốc trong lĩnh vực công nghệ thông tin, điện tử tại thị trường Việt Nam trong năm mới cũng hứa hẹn thu hút nhiều lao động có kỹ năng tay nghề, kinh nghiệm.

[hoant]

Qua thực tiễn hỗ trợ học nghề và tạo việc làm cho lao động nông thôn, lao động nghèo thời gian qua có thể thấy rằng, việc thực hiện tốt các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước đóng vai trò hết sức quan trọng, nhưng phải căn cứ vào tình hình thực tiễn của từng địa phương để có những bước đi phù hợp, bảo đảm đạt được hiệu quả cao nhất. Nhằm góp phần nâng cao hiệu quả công tác đào tạo nghề, giải quyết việc làm cho lao động nông thôn, lao động nghèo thì thành phố cũng cần tăng cường công tác khảo sát, thống kê nhu cầu học nghề của người dân tại địa phương để đăng ký các lớp học nghề đúng với nhu cầu, nguyện vọng của người dân. Từ đó, xây dựng kế hoạch đào tạo nghề, mở các lớp bổ túc văn hóa và trình độ ngoại ngữ, tích cực tư vấn hướng nghiệp để họ tìm cho mình công việc phù hợp nhất. Bên cạnh đó, thành phố cũng cần tăng cường vận động các doanh nghiệp, cơ quan, đơn vị trên địa bàn tiếp nhận lao động nghèo, lao động nông thôn vào làm việc. Có những cơ chế, chính sách để hỗ trợ cho các doanh nghiệp, các tổ chức đầu tư vào địa bàn khó khăn và thu hút lao động tại chỗ gắn với hỗ trợ đào tạo nghề thông qua các doanh nghiệp, tổ chức.

[vuthuyanh]

Trước tiên, tôi nhất trí với những ý kiến đóng góp nêu trên và xin trân trọng cảm ơn các quý vị vì những thông tin quý báu này. 

Thứ hai, theo ý kiến của tôi, để đề xuất các giải pháp hiệu quả nhằm phát triển thị trường lao động - việc làm của Hà Nội trong thời gian tới, ngoài các yếu tố về bối cảnh mới, Hà Nội cần tìm ra và giải quyết triệt để những nguyên nhân hạn chế, tồn tại của thị trường lao động. Từ những hạn chế nêu trên bắt nguồn từ những nguyên nhân chủ yếu sau đây:

Một là: Do tác động của nền kinh tế bắt đầu bước vào thời kỳ công nghiệp hóa với các đặc trưng cơ bản ảnh hưởng trực tiếp tới quan hệ lao động là: sử dụng nhiều lao động giản đơn, lương thấp, điều kiện lao động khó khăn chiếm tỷ trọng lớn; nhận thức và tính liên kết, tính tổ chức, tính kỷ luật của người lao động chưa cao, dễ hành động tự phát; các thiết chế quan hệ lao động chưa phát triển; nhận thức chung của xã hội về quan hệ lao động hiện đại chưa đầy đủ và đặc biệt là phía doanh nghiệp.

Hai là: Sự chủ động đầu tư của nhà nước,cho tổ chức nhân sự thực hiện các vấn đề về quan hệ lao động còn mỏng, thiếu con người và bộ máy có khả năng chuyên môn mang tính chuyên nghiệp để đóng vai trò đầu tàu cho toàn hệ thống, dẫn tới nhiều vấn đề phát sinh không được xử lý kịp thời hoặc khi có giải pháp cũng thiếu nguồn lực triển khai.

Ba là: Các chính sách của thành phố về lĩnh vực này còn rời rạc, chưa có sự liên kết và hệ thống đối với toàn bộ các văn bản về vấn đề lao động – việc làm. Hầu hết, các văn bản chính sách của thành phố được đề ra hiện nay mới chỉ mang tính chất tạm thời, chủ yếu giải quyết các vấn đề mới phát sinh hoặc thực hiện theo chủ trương của Đảng và Nhà nước, chứ chưa có cái nhìn tổng quát và hướng phân tích tới các vấn đề tồn đọng trên địa bàn thành phố trong nhiều giai đoạn. Do đó, cần xây dựng một hệ thống văn bản chính sách về lao động và việc làm tại Hà Nội.

Bốn là: Thành phố vẫn còn thiếu những cơ sở phân tích dữ liệu về cung, cầu lao động và cơ cấu lao động. Việc thiếu thông tin, dữ liệu về thị trường lao động khiến công tác đào tạo lao động chưa gắn kết chặt chẽ với nhu cầu tuyển dụng của doanh nghiệp, khiến xảy ra tình trạng thừa cung lao động những vẫn không đáp ứng đúng nhu cầu lao động. Thực tế cho thấy, Hà Nội là một trong các địa phương có lực lượng lao động, mức nhu cầu tuyển dụng đứng đầu cả nước, nhưng mức độ cạnh tranh của mỗi vị trí lại thấp hơn so với thành phố Hồ Chí Minh. Hiện tại, thành phố Hồ Chí Minh đã có cơ quan nghiên cứu và dự báo biến động về lượng cung - cầu lao động thành phố, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của thị trường lao động tại địa phương này...

[hienst]

Trên cơ sở thảo luận của các thành viên, tôi xin đề xuất một số kiến nghị đối với thành phố nhằm nâng cao chất lượng thị trường lao động Hà Nội như:

- Tổ chức triển khai đồng bộ, hệ thống các quy hoạch, trọng tâm là Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội thành phố, Quy hoạch phát triển nhân lực, Quy hoạch phát triển đào tạo nghề. Đồng thời, công khai các chương trình, đề án, dự án phát triển thành phố thông qua nhiều kênh thông tin như cổng thông tin điện tử của UBND thành phố, Sở Kế hoạch - Đầu tư, Sở Lao động Thương binh & Xã hội... để tạo điều kiện cho những cơ sở đào tạo, dạy nghề cũng như người lao động nắm bắt được những ngành nghề mà thành phố tập trung phát triển trong thời gian đến. Từ đó đáp ứng tốt hơn nhu cầu lao động của các nhà tuyển dụng, các đơn vị, doanh nghiệp.

- Tiếp tục đổi mới cơ chế chính sách quản lý về đào tạo, dạy nghề: Thực hiện đơn giản các thủ tục hành chính trong việc thành lập các cơ sở dạy nghề ngoài công lập trên cơ sở quy định chặt chẽ, hướng dẫn chi tiết điều kiện thành lập, điều kiện đăng ký hoạt động và thực hiện cơ chế hậu kiểm. Hạn chế cấp phép đào tạo, dạy nghề đối với những ngành nghề đã dôi dư lao động trên địa bàn thành phố. Có chính sách ưu đãi tín dụng và ưu đãi thuế đối với các cơ sở dạy nghề, nhất là với các cơ sở hoạt động theo cơ chế phi lợi nhuận.

- Đối với thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao: thành phố cần tuyên truyền, quảng bá rộng rãi, công khai chính sách thu hút, đãi ngộ và trọng dụng nhân tài trên Cổng thông tin điện tử của thành phố hay Sở Nội vụ. Ngoài ra, thành phố có thể gửi thông báo cụ thể về nhu cầu tuyển dụng đến các trường đại học, bệnh viện, cơ sở nghiên cứu trong và ngoài nước; gửi thư mời dự tuyển hoặc hợp tác đến những đối tượng tiềm năng; trực tiếp gặp gỡ, vận động những chuyên gia có uy tín về làm việc cho thành phố.

- Hoàn thiện môi trường pháp lý góp phần thúc đẩy hoạt động có hiệu quả hơn các loại thị trường: vốn, khoa học và công nghệ, hàng hóa, dịch vụ, bất động sản... Sự hoạt động mạnh của các loại thị trường này có tác động kích thích phát triển ngành nghề, tăng trưởng sản phẩm và tạo ra sự gia tăng cầu lao động trên thị trường lao động.

- Nâng cao hiệu quả đầu tư của các chương trình, dự án phát triển kinh tế - xã hội, đầu tư có trọng điểm để tạo được cầu lao động trên thị trường lao động. Các chương trình phát triển kinh tế - xã hội phải thực sự gắn với chương trình tạo việc làm cho người lao động.

[damhien78]

Trong điều kiện nền kinh tế thế giới đang bước vào giai đoạn toàn cầu hóa, lợi thế so sánh của sự phát triển kinh tế đang chuyển từ yếu tố giàu tài nguyên, nhiều tiền vốn, giá nhân công rẻ sang lợi thế về nguồn nhân lực chất lượng cao. Vấn đề đặt ra đối với Việt Nam nói chung và thành phố Hà Nội nói riêng là đổi mới cơ chế giáo dục đào tạo nhằm phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Tuy nhiên Nguồn nhân lực chất lượng cao ở nước ta đang còn rất nhiều vấn đề bất cập. Số lượng lao động qua đào tạo ở trình độ từ đại học trở lên ngày một gia tăng, nhưng chất lượng của lao động qua đào tạo, khả năng thích ứng công việc và phát huy kết quả đào tạo của số lao động này lại rất thấp. Theo kết quả khảo sát gần đây, số lao động qua đào tạo phát huy được tác dụng chưa tới 40%, tình trạng bằng cấp không đúng thực chất, “bằng dởm” không phải là hiện tượng cá biệt, ngay cả những trường hợp được học hành, đào tạo rất quy củ, bài bản một cách nghiêm túc nhưng khi ra làm việc thực tế vẫn không đáp ứng được yêu cầu, không phát huy được tác dụng... Thực tế là, giai đoạn năm 2004 – 2013, Thành phố Hà Nội đã tuyên dương 973 thủ khoa đại học nhưng chỉ thu hút được 100 thủ khoa về công tác tại các cơ quan của Thành phố Hà Nội. Hiện tượng “chảy máu chất xám”, đào tạo nhân tài nhưng lại không sử dụng được người tài, đào tạo để “người khác” sử dụng vẫn đang phổ biến ở nước ta hiện nay đều có nguyên nhân từ cơ chế, chính sách đãi ngộ đối với nguồn nhân lực chất lượng cao của đất nước. Xét về số lượng nhân lực có học hàm, học vị, Việt Nam không thua kém các nước trong khu vực, nhưng khả năng đáp ứng nhu cầu công việc còn hạn chế, nhất là đối với yêu cầu hội nhập quốc tế hiện nay. Để giải quyết vấn đề này, việc đổi mới cơ chế giáo dục đào tạo đang là một đòi hỏi bức thiết.

Một số giải pháp để đào tạo và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao ở nước ta hiện nay:
- Cần hướng đào tạo gắn với việc làm, đào tạo với sử dụng, đào tạo theo nhu cầu xã hội
- Cần đẩy mạnh công tác xã hội hóa giáo dục, từng bước hoàn thiện cơ chế, phát huy vai trò giám sát của cộng đồng, khuyến khích các hoạt động khuyến học, khuyến tài. Xây dựng xã hội học tập, làm cho toàn xã hội tham gia vào công tác giáo dục đào tạo.
- Nâng cao chất lượng đào tạo, đặc biệt là kiểm soát đầu ra của đào tạo bậc đại học và sau đại học, tránh tình trạng "học giả, bằng thật"
- Công tác dự báo chính sách về nhu cầu nhân lực chất lượng cao của các ngành nghề trong tương lai phải kịp thời.
- Công tác đào tạo giáo dục nguồn nhân lực chất lượng cao phải gắn bó hữu cơ với chính sách sử dụng và đãi ngộ.

[anhtt]

Theo các ý kiến trên diễn đàn, chúng ta đều thấy được nguyên nhân cơ bản làm cho thị trường lao động - việc làm của Hà Nội trong thời gian chưa phát triển. Bên cạnh nguyên nhân thiếu thông tin, dữ liệu về thị trường lao động khiến công tác đào tạo lao động chưa gắn kết chặt chẽ với nhu cầu tuyển dụng của doanh nghiệp, khiến xảy ra tình trạng thừa cung lao động những vẫn không đáp ứng đúng nhu cầu lao động; nguyên nhân chưa làm tốt công tác dự báo về nhu cầu nguồn nhân lực; hay nguyên nhân chưa có một Trung tâm dự báo nguồn nhân lực và thông tin thị trường lao động (như Thành phố Hồ Chí Minh)… Còn một nguyên nhân nữa đó là thiếu sự gắn kết chặt chẽ thường xuyên, lâu dài giữa các cơ sở đào tạo với các doanh nghiệp.
Trên cơ sở đó, để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và phát triển thị trường lao động Hà Nội, tôi xin đề xuất một giải pháp, đó là: gắn kết giữa dạy nghề với thị trường lao động và sự tham gia của doanh nghiệp, phát triển hệ thống thông tin thị trường lao động.
- Cần hình thành các đơn vị quan hệ trường - ngành trong các cơ sở dạy nghề. Thành phố cần tạo cơ chế cho doanh nghiệp và nhà trường liên kết trong công tác đào tạo, cung cấp nguồn lao động.
Doanh nghiệp trực tiếp tham gia vào các hoạt động đào tạo nghề như xây dựng tiêu chuẩn kỹ năng nghề, xác định danh mục nghề, xây dựng chương trình đào tạo, đánh giá kết quả học tập của người học nghề… Theo đó, doanh nghiệp có trách nhiệm cung cấp thông tin cho các cơ sở dạy nghề về nhu cầu việc làm và các chế độ cho người lao động; phản hồi cho cơ sở dạy nghề về trình độ của người lao động. Ngược lại, các cơ sở dạy nghề tổ chức theo dõi, thu thập thông tin về học sinh học nghề sau khi tốt nghiệp; có trách nhiệm tiếp nhận các thông tin từ phía doanh nghiệp và thay đổi để thích ứng với nhu cầu của doanh nghiệp.
Các cơ sở đào tạo cần xác định lại định hướng đào tạo của mình đó là theo nhu cầu xã hội, và không đào tạo thừa, tránh gây lãng phí, phải cam kết trình độ sinh viên khi tốt nghiệp phải đáp ứng được mong đợi của các nhà tuyển dụng. Nhà trường đẩy mạnh học đi đôi với hành. Cần cho sinh viên, đặc biệt là sinh viên các ngành kỹ thuật và kinh tế, học đến môn nào thì cho thực hành tại các doanh nghiệp ngay chứ không cần đợi đến trước khi tốt nghiệp ra trường mới cho sinh viên đi thực tập tại các doanh nghiệp. Nếu làm được điều này trường sẽ giúp các sinh viên có thêm tự tin, thêm kỹ năng và hứng thú trong chuyên ngành học mà sinh viên đã chọn.
Ðể liên kết với các cơ sở đào tạo hiệu quả thì các doanh nghiệp phải đóng vai trò truyền tải kiến thức thực tế, thiết thực nhất cho sinh viên thông qua việc chia sẻ kinh nghiệm, thành công, thất bại hoặc các bài tập tình huống để sinh viên không ngỡ ngàng khi ra trường. Cho sinh viên cơ hội tiếp cận được với những sản phẩm thực tế công nghệ hoặc quy trình mà doanh nghiệp đang áp dụng. Các doanh nghiệp cũng cần tạo điều kiện tối đa về thời gian, máy móc và nhân lực (các chuyên gia) cho sinh viên đến tham quan và thực tập thực tế tại doanh nghiệp nhiều hơn nữa. Cử các chuyên gia đến phối hợp với trường trong công tác đào tạo và tham gia các cuộc hội thảo việc làm do trường tổ chức.
- Đẩy mạnh công khai thông tin về cung và cầu lao động.
Thành phố cần có cơ chế để yêu cầu cả hai nhà ( nhà trường và doanh nghiệp) cung cấp trên thông tin đại chúng các nội dung, yêu cầu tuyển dụng, cũng như kết quả đào tạo, tạo điều kiện phát triển thị trường lao động.  Nhà trường cần công bố những tiêu chí về chuẩn đầu ra của các ngành đào tạo như: Kiến thức, kỹ năng, thái độ, vị trí công tác sau khi tốt nghiệp, hướng phát triển sau đào tạo... để đáp ứng được nhu cầu của xã hội. Nhà trường cần khai thác triệt để kênh thông tin của phía các doanh nghiệp để nắm bắt được yêu cầu về nguồn nhân lực của họ. Nhà trường cũng cần đẩy mạnh phương pháp giảng dạy, phát triển kĩ năng mềm cho người học, đáp ứng yêu cầu của doanh nghiệp.
Bên cạnh đó, các doanh nghiệp cũng cần công khai thông tin tuyển sinh để người lao động nắm được. Ví dụ:  Bên cạnh kiến thức và kỹ năng đã được đào tạo tại các trường Cao đẳng, Đại học, các doanh nghiệp thường đưa ra một số tiêu chí như: Kinh nghiệm làm việc; Trình độ ngoại ngữ (nghe, nói thành thạo tiếng Anh), vi tính; Kỹ năng giao tiếp, làm việc nhóm; Có khả năng làm việc độc lập và làm được báo cáo kết quả thực hiện công việc; Có khả năng trình bày vấn đề rõ ràng, thuyết phục; Có khả năng tìm đọc và hiểu được các tài liệu liên quan lĩnh vực nhiệm vụ được giao để đề xuất giải pháp thực hiện nhiệm vụ…
Sử dụng thành thạo các phần mềm thuộc lĩnh vực chuyên môn; cẩn thận và có trách nhiệm với công việc;…
Trên đây là một trong những giải pháp cụ thể nhằm tăng cường mối liên kết giữa cơ sở đào tạo (phía cung lao động) và doanh nghiệp (phía cầu lao động), nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, phát triển thị trường lao động Hà Nội./.

[hanhdth]

      Từ hạn chế, nguyên nhân của thị trường lao động Việt Nam nói chung và Hà Nội nói riêng nhằm đề xuất giải pháp để thị trường lao động Việt Nam và Hà Nội hội nhập thị trường lao động ASEAN.  

   

      Vài tháng nữa cộng đồng kinh tế ASEAN gọi tắt là AEC chính thức ra mắt bao gồm 10 quốc gia với dân số hơn 620 triệu người trong đó lực lượng lao động chiếm tỷ lệ gần một nửa tức là khoảng 300 triệu người. Hình thành cộng đồng kinh tế ASEAN sẽ giúp thị trường lao động trở lên sôi động hơn và thúc đẩy tạo việc làm cho từng quốc gia thành viên. Khi đó sẽ có 8 ngành nghề lao động trong các nước ASEAN được tự do di chuyển thông qua các thỏa thuận công nhận tay nghề tương đương bao gồm: Kế toán, kiến trúc sư, nha sĩ, bác sĩ, kỹ sư, y tá, vận chuyển và nhân viên ngành du lịch. Ngoài ra, nhân lực chất lượng cao (các chuyên gia, thợ lành nghề)... được di chuyển tự do hơn. Theo dự báo về tác động của Cộng đồng Kinh tế ASEAN đối với thị trường lao động Việt Nam của Tổ chức lao động quốc tế (ILO), ADB và Ban Thư ký ASEAN, đến năm 2025, AEC sẽ hỗ trợ thúc đẩy tăng trưởng GDP của Việt Nam thêm 14,5% và tăng trưởng việc làm thêm 10,5%, hàng triệu việc làm mới trong các lĩnh vực xây dựng, giao thông vận tải, dệt may và chế biến thực phẩm…. Số lượng việc làm tại từng quốc gia có thể tăng lên nhưng chưa chắc người lao động tại chính quốc gia đó đã được hưởng nếu như họ không đáp ứng được nhu cầu của giới chủ sử dụng lao động. Việt Nam nói chung và Hà Nội nói riêng đã đang và sẽ phải làm gì để được hưởng số lượng việc làm tăng thêm từ việc hình thành cộng đồng kinh tế ASEAN.

     Việt nam có nguồn nhân lực dồi dào lao động trẻ, lực lượng lao động từ 15 tuổi trở lên là 52,58 triệu người tập trung chủ yếu ở khu vực nông thôn chiếm 69,5%, lao động trẻ tuổi từ 15 đến 29 tuổi chiếm 28,6%, đem lại lợi thế về nguồn nhân lực trong phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam đồng thời cũng tạo nên sức ép lớn về nhu cầu việc làm mỗi năm, chất lượng lao động ngày càng được cải thiện nhưng còn thấp, tỷ lệ lao động đã qua đào tạo nghề cả nước đạt 33,5%, của Hà nội đạt 5,5%, cơ cấu lao động tiếp tục chuyển dịch theo hướng tích cực, lao động làm việc chủ yếu trong khu vực nông, lâm, ngư nghiệp chiếm 47,5% có hợp đồng lao động hay còn gọi là lao động làm công ăn lương chiếm 34,6% tổng số lao động đang làm việc trong nền kinh tế, tỷ lệ lao động có việc làm ở Hà Nội luôn ở mức trên 50%. Tỷ lệ lao động phi chính thức năm 2014 là 56,1% đây là một tỷ lệ rất lớn. Tỷ lệ thất nghiệp ở người trẻ tuổi càng ngày càng tăng, thất nghiệp của thanh niên từ 15 đến 24 tuổi năm 2014 là 6,3% cao hơn mức 6,17% của năm 2013 trong khi đó tỷ lệ thất nghiệp chung của toàn xã hội chỉ là 2,1%

     Trong bối cảnh chuyển đổi và hội nhập sâu hơn vào nền kinh tế thế giới thì sự hình thành và phát triển của thị trường lao động Việt Nam nói chung và Hà Nội nói riêng vẫn mang đặc điểm của một thị trường dư thừa lao động trong nông nghiệp, nông thôn với chất lượng cung lao động thấp, phân bổ chưa hợp lý và khả năng di chuyển hạn chế; cầu lao động thấp về số lượng và tỷ lệ lớn lao động làm việc trong các nghề giản đơn, không đòi hỏi chuyên môn kỹ thụât, khu vực làm công ăn lương phát triển chậm; tuy tỷ lệ thất nghiệp khá thấp, tỷ lệ thiếu việc làm khá nghiêm trọng và 2/3 đến 3/4 số việc làm là không bền vững, nguy cơ có việc làm mà vẫn nghèo cao; hệ thống luật pháp về thị trường lao động chưa đầy đủ; cơ sở hạ tầng của thị trường lao động chưa phát triển đồng bộ dẫn đến khả năng kết nối cung cầu lao động kém; có sự mất cân bằng nghiêm trọng giữa cung và cầu lao động, mặc dù thiếu việc làm chiếm tỷ lệ lớn, nhưng một số ngành nghề.. không tuyển được lao động; thiếu chính sách phù hợp để quản lý di chuyển lao động trong nước và quốc tế; chưa thiết lập hệ thống quan hệ lao động hiện đại dựa vào cơ chế đối thoại, thương lượng hiệu quả giữa các đối tác xã hội; hệ thống giáo dục, hướng nghiệp và đào tạo chưa đáp ứng được nhu cầu của thị trường lao động, đặc biệt là đối với lao động yêu cầu kỹ năng cao; thị trường lao động bị phân mảng, có sự phân cách lớn giữa thành thị-nông thôn, vùng động lực phát triển kinh tế-vùng kém phát triển, lao động không có kỹ năng-có kỹ năng nhưng chưa đáp ứng được. Nghiên cứu mới đây của tổ chức lao động quốc tế cho thấy sinh viên Việt Nam ra trường phải mất 5 đến 6 năm mới có việc làm ổn định và hơn 50% các doanh nghiệp nói chung đang hoạt động tại Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh lân cận không hài lòng về chất lượng lao động Việt Nam hiện tại. Chất lượng lao động của Việt Nam không những thấp, cơ cấu đào tạo không hợp lý. Tại sao nước ta có nhiều trường đại học, cao đẳng, công nhân dạy nghề và nhiều sinh viên tốt nghiệp ra trường không tìm được việc làm phải đi đào tạo lại đó chính là cơ cấu đào tạo, chất lượng đào tạo, có một vấn đề hết sức lưu ý và cảnh báo đối với thanh niên Việt nam là kỷ luật lao động, tác phong lao động công nghiệp để hội nhập cần phải tiếp cận lại. Với tình trạng tiếp cận hiện nay thì khả năng tiếp cận không cẩn thận hội nhập rất khó khăn và cũng có thể sẽ bị mất việc làm nếu như không được tiếp cận ngay với các chương trình đào tạo mới.

     Hiện nay các nước trong khu vực đã nhiều nước đánh giá và cấp chứng chỉ nghề, một số doanh nghiệp nước ngoài thông qua chứng chỉ kỹ năng nghề của người lao động để tuyển dụng chứ không phải tuyển bằng cấp. Luật Việc làm đã có hiệu lực thi hành từ 1/1/2015 có một vấn đề đáp ứng được nhu cầu này. Trong Luật việc làm hiện nay có một chương quy định về phát triển kỹ năng nghề và đánh giá cấp chứng chỉ kỹ năng nghề, đây là một việc cần đẩy nhanh thực hiện vì chuẩn bị cho nền kinh tế ASEAN, chắc chắn rằng đối với nền kinh tế ASEAN người ta không cần bằng cấp đào tạo ra mà cần kỹ năng nghề đạt được

     Nguyên nhân chủ yếu của những yếu kém trên là do chưa nhận thức đầy đủ về vai trò, chức năng và lộ trình phát triển của thị trường lao động; khuôn khổ pháp lý cho phát triển doanh nghiệp và thị trường lao động chậm đổi mới tác động tiêu cực đến môi trường cạnh tranh, phân bổ nguồn nhân lực, thu nhập và chia sẻ rủi ro; các điều kiện để phát triển đồng bộ cung, cầu lao động và gắn kết cung- cầu lao động yếu kém; các thể chế quan hệ lao động và quản trị thị trường lao động còn yếu; huy động và phân bổ nguồn lực tài chính cho phát triển thị trường lao động chưa hợp lý và kém kiệu quả.

     Để Việt Nam nói chung và Hà Nội nói riêng hội nhập cộng đồng thị trường lao động ASEAN cần xác định những ưu tiên chính như: Nâng cao chất lượng việc làm, tăng cường phát triển kỹ năng nghề, nâng cao năng suất và tiền lương, quản lý lao động di cư… Do đó, cần tập trung vào các giải pháp sau

     Thứ nhất, cần xây dựng và vận hành cơ chế hợp tác giữa nhà trường và doanh nghiệp trong đào tạo, bồi dưỡng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Thông qua cơ chế này để gắn kết nhà trường, người học và doanh nghiệp trong đào tạo, cung cầu nhân lực theo nhu cầu của thị trường lao động. Đồng thời, qua đó đánh giá thực trạng nguồn nhân lực để phối hợp tổ chức bồi dưỡng, nâng cao kiến thức nghề nghiệp và kỹ năng cho người lao động.

    Thứ hai, cần đẩy mạnh các cơ sở đào tạo nghề đáp ứng nhu cầu phát triển về quy mô và cơ cấu nghề đào tạo cho các ngành kinh tế và phổ cập nghề cho thanh niên và phát triển kỹ năng, tập trung vào đầu tư cải cách giáo trình, nâng cao chất lượng đào tạo và tăng cường hợp tác giữa các cơ sở giáo dục đào tạo với khu vực tư nhân để đảm bảo sinh viên có thể phát triển các kỹ năng cần thiết.

    Thiết lập khung trình độ kỹ năng quốc gia đủ mạnh để có thể công nhận kỹ năng tay nghề của người lao động đang tìm việc và đảm bảo chất lượng lao động cho các chủ sử dụng lao động tiềm năng.

Xây dựng các chính sách nhằm hỗ trợ chuyển đổi từ giai đoạn học tập sang giai đoạn gia nhập thị trường lao động; hỗ trợ di chuyển lao động tạo điều kiện cho lực lượng lao động phân bố hợp lý và hiệu quả.

Cần phát triển hệ thống định hướng nghề nghiệp; phát triển hệ thống dịch vụ việc làm; tăng cường hệ thống thông tin, phân tích và dự báo về thị trường lao động sẽ giúp các cơ sở giáo dục và đào tạo có thể đáp ứng với nhu cầu về kỹ năng hiện tại và tương lai của các doanh nghiệp và các ngành kinh tế.

     Bên cạnh đó, để có thể tận dụng được các tiềm năng mà AEC đem lại cho Việt Nam trong việc nâng cao chất lượng các ngành kinh tế, đòi hỏi Việt Nam phải xây dựng một hệ thống thương lượng tập thể hiện đại mà có thể làm giảm thiểu các xung đột quan hệ lao động và tạo ra môi trường kinh doanh ổn định. Thương lượng tập thể sẽ giúp Việt Nam đạt được những lợi ích về năng suất do AEC mang lại, tạo điều kiện để việc tăng năng suất lao động sẽ dẫn tới thu nhập cao hơn và điều kiện làm việc tốt hơn. Để đạt được mục tiêu đó, việc nâng cao năng lực của các tổ chức đại diện cho người lao động và chủ sử dụng lao động trong việc đàm phán để đạt được các thỏa hiệp tập thể là tất yếu quan trọng, cũng như nâng cao tính hiệu quả của hệ thống giải quyết tranh chấp.

      Thứ ba, tăng cường an sinh xã hội cho người lao động trong khi làm việc và chuyển đổi việc làm.

      Mục tiêu chung của phát triển thị trường lao động đến năm 2020 là đảm bảo có một thị trường hiện đại, hiệu quả, cạnh tranh và công bằng, góp phần thực hiện các mục tiêu phát triển đất nước được nêu trong Chiến lược Phát triển kinh tế- xã hội giai đoạn 2011-2020. Mục tiêu này cần được triển khai thành các mục tiêu cụ thể, thể hiện rõ các yêu cầu về các mặt cung, cầu, kết nối cũng như an sinh cho người lao động. Một là, nâng cao chất lượng và tăng cường năng lực cạnh tranh của nguồn nhân lực - năm 2020 đạt phổ cập giáo dục trung học đối với thanh niên theo những tiêu chí chung được sử dụng rộng rãi trên thế giới; tỷ lệ lao động qua đào tạo trong tổng số lao động đạt 70%, tỷ lệ lao động qua đào tạo nghề trong tổng số lao động đạt 55%; năng suất lao động tăng 5,5-6%/năm, đạt mức trung bình ASEAN. Hai là, việc làm đầy đủ và bền vững cho người lao động - năm 2020 việc làm nông nghiệp trong tổng số việc làm giảm xuống còn 30%; tỷ lệ lao động làm công ăn lương trong tổng lao động có việc làm đạt 50%; tỷ lệ thất nghiệp thành thị đạt dưới 5%; cả nước đạt dưới 3%; tiền lương tối thiểu đạt 85% mức trung bình ASEAN; mức tiền lương trung bình/tháng/lao động tăng 12-14%/năm. Ba là, gắn kết cung-cầu lao động, phát triển đồng bộ các yếu tố hạ tầng của thị trường lao động - năm 2020 phát triển hệ thống thông tin thị trường lao động quốc gia đảm bảo nối mạng đến các thành phố/thị trấn lớn của 63 tỉnh/thành phố cả nước; công bố hàng tháng các chỉ tiêu chính của thị trường lao động; 70% học sinh, 50% sinh viên tốt nghiệp các cơ sở đào tạo được hướng nghiệp, tư vấn và dịch vụ việc làm; hệ thống dịch vụ việc làm đảm bảo cung cấp dịch vụ cho 3% lực lượng lao động. Bốn là, hỗ trợ các nhóm yếu thế hòa nhập thị trường lao động và đẩy mạnh an sinh xã hội - năm 2020 có 70% số người lao đông yếu thế trên thị trường lao động được tiếp cận đào tạo nghề và hỗ trợ tìm việc làm; có 28,4 triệu người lao động tham gia bảo hiểm xã hội, chiếm 51,8% tổng số lao động cả nước;  15,7 triệu lao động tham gia bảo hiểm thất nghiệp, chiếm 84,5% số đối tượng bắt buộc; và 100% dân cư tham gia bảo hiểm y tế.

     Để đạt các mục tiêu trên các giải pháp phát triển thị trường lao động giai đoạn 2011-2020 cần được thiết kế đồng bộ, từ luật pháp, cơ chế, chính sách thúc đẩy phát triển doanh nghiệp đến cung cấp các dịch vụ công và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cũng như năng lực, trình độ của các chủ thể trên thị trường lao động, đặc biệt là vai trò của Nhà nước trong quản lý, đánh giá, giám sát và  hỗ trợ thúc đẩy phát triển.

 
 

      Tài liệu tham khảo

1.      Báo cáo khảo sát của tổ chức lao động quốc tế ILO năm 2014

2.      ADB và ILO Báo cáo cộng đồng ASEAN 2015

3.      Tạp chí Lao động xã hội

4.      Báo Giáo dục và thời đại tháng 1/2015

[vuthuyanh]

Phòng NCPT Văn hóa – xã hội trân trọng cảm ơn những ý kiến trao đổi tâm huyết, có giá trị khoa học cao liên quan đến thị trường lao động Hà Nội trên Diễn đàn, bằng văn bản và cũng như các phương tiện thông tin liên lạc khác. Tiếp thu các ý kiến đóng góp quý báu đó, Phòng NCPT Văn hóa – xã hội xin đề xuất một số giải pháp nhằm phát triển thị trường lao động – việc làm của Hà Nội trong thời gian tới.

1. Hoàn thiện công tác đào tạo nguồn cung lao động theo hướng gắn kết với nhu cầu của thị trường lao động

- Phát triển mạnh nguồn nhân lực có trình độ cao, thích ứng với thị trường, đủ về số lượng, hợp lý về cơ cấu ngành nghề, cấp trình độ và có chất lượng để cung cấp cho các ngành, vùng kinh tế, đặc biệt là các ngành kinh tế mũi nhọn, vùng kinh tế trọng điểm, phục vụ có hiệu quả cho công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập.

- Khuyến khích doanh nghiệp tham gia vào chương trình đào tạo, phát triển nguồn nhân lực với vai trò là người sử dụng cuối cùng. Kết hợp hài hòa giữa nhà đào tạo và người sử dụng lao động để hài hòa lợi ích các bên, tránh lãng phí. 

- Tăng cường liên kết với các doanh nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực với các hình thức đa dạng như đào tạo nhân lực theo địa chỉ, doanh nghiệp tham gia giảng dạy, tổ chức cho sinh viên thực tập tại doanh nghiệp... Xây dựng chính sách để các doanh nghiệp đóng góp vào sự nghiệp giáo dục đào tạo, đồng thời tăng cường đầu tư cho giáo dục đại học và học nghề về đội ngũ giảng viên, chương trình đào tạo, cơ sở vật chất để nâng cao chất lượng đào tạo.

2. Hoàn thiện thể chế thị trường lao động, phát triển mạnh khu vực kinh tế tư nhân, tăng cường hợp tác quốc tế mở rộng thị trường xuất khẩu lao động
- Tiếp tục hoàn thiện thể chế thị trường lao động, tạo khung pháp lý phù hợp, bảo đảm đối xử bình đẳng giữa người sử dụng lao động và người lao động. Phê chuẩn và thực hiện các công ước của Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) liên quan đến thị trường lao động. Gắn kết chính sách việc làm với chính quá trình và kế hoạch tổng thể về tái cấu trúc kinh tế theo hướng hiện đại và phát triển bền vững. Chính sách việc làm cần được thực hiện trong đồng bộ và đồng thời, thậm chí đi trước một bước với các chính sách kinh tế khác nhằm phát huy được các nguồn lực của xã hội vào việc tạo việc làm và đảm bảo việc làm. 

- Phát triển mạnh khu vực dân doanh, trước hết là phát triển các doanh nghiệp vừa và nhỏ để nhanh chóng tạo ra việc làm và khả năng thu hút lao động vào sản xuất. Phát triển kinh tế trang trại, hợp tác xã trong nông nghiệp. Đặc biệt coi trọng phát triển kinh tế dịch vụ, công nghiệp chế biến nông sản, khôi phục và phát triển các làng nghề thủ công mỹ nghệ sản xuất sản phẩm cho tiêu dùng trong nước và xuất khẩu để tận dụng lao động dư thừa và lao động có ngành nghề truyền thống của nước ta. 
- Mở rộng và phát triển thị trường lao động ngoài nước. Đây là một trong những thế mạnh của lao động nước ta về số lượng đông và trẻ. Vì vậy phải tập trung đào tạo ngoại ngữ, pháp luật cho lao động xuất khẩu, nhất là thanh niên nông thôn để tạo điều kiện cho họ tiếp cận được với thị trường lao động của nhiều nước trên thế giới, đặc biệt là với những nước có trình độ phát triển cao và đang có nhu cầu thu hút lao động cho các ngành nghề sản xuất.

3. Có cơ chế phù hợp nhằm phát triển các tổ chức trung gian thị trường, đồng thời tăng cường công tác kiểm tra giám sát, nhằm phát triển thị trường theo hướng lành mạnh, hiệu quả.
- Củng cố nâng cao chất lượng, tính chuyên nghiệp của các tổ chức hoạt động dịch vụ việc làm theo quy định của pháp luật (về bộ máy, hoạt động tác nghiệp, cơ sở vật chất,…). Rà soát, quy hoạch hệ thống trung tâm giới thiệu việc làm đáp ứng yêu cầu của xã hội, tạo niềm tin cho người lao động, người sử dụng lao động khi sử dụng các mạng lưới giao dịch việc làm. Tăng cường công tác thanh tra giám sát hoạt động của các công ty môi giới việc là nhất là các công ty xuất khẩu lao động. Kiên quyết xử lý nghiêm minh với các hiện tượng lừa đảo, gây hậu quả xấu, mất niềm tin của người lao động

- Phát triển mạng lưới giao dịch việc làm đến các huyện, xã vùng nông thôn.

- Hoàn thiện hệ thống thông tin thị trường lao động, dự báo xu hướng việc làm, nhu cầu của người sử dụng lao động. Đồng thời cung cấp đầy đủ các thông tin về dự báo kinh tế, triển vọng đầu tư, các dự án phát triển, trên cơ sở đó các doanh nghiệp sẽ dự báo dự kiến phát triển kinh tế, nhu cầu nguồn nhân lực và chủ động xây dựng các kế hoạch nhân lực của mình.

- Tổ chức tốt hoạt động dịch vụ việc làm. Hoạt động của các trung tâm giới thiệu việc làm cần chú trọng đến hoạt động tư vấn, giới thiệu việc làm, thông tin thị trường lao động. Tăng cường phối hợp hoạt động giữa các trung tâm giới thiệu việc làm, giữa trung tâm với các doanh nghiệp, người sử dụng lao động.

4. Tiếp tục cải cách chính sách tiền lương theo hướng cơ chế thị trường 

- Cần phải tiếp tục cải cách chính sách tiền lương, tiền công theo định hướng thị trường, thực hiện chính sách tiền lương gắn với năng suất lao động và thống nhất, không phân biệt đối xử giữa các loại hình doanh nghiệp, thực hiện cơ chế thương lượng, thỏa thuận về tiền lương trong các loại hình doanh nghiệp theo đúng nguyên tắc của thị trường… Đồng thời, cần nghiên cứu chính sách hỗ trợ tiền lương cho đối tượng yếu thế với sự tham gia tích cực của doanh nghiệp, nhất là khi chỉ số giá sinh hoạt tăng cao.

- Tạo khung pháp lý phù hợp, bảo đảm đối xử bình đẳng giữa người sử dụng lao động và người lao động. Thực hiện đúng các luật về lao động, tiền lương tối thiểu, bảo hiểm lao động, xuất khẩu lao động, pháp lệnh đình công; khắc phục tình trạng bất hợp lý với người lao động làm thuê trong các doanh nghiệp liên doanh với nước ngoài và kể cả một số doanh nghiệp trong nước như hiện nay, người lao động phải được quyền hưởng lương đúng với số lượng và chất lượng lao động họ đã bỏ ra, phải được bảo đảm về chỗ ở và những điều kiện môi trường lao động, an sinh khác theo đúng luật pháp. 

Trân trọng,

[Sponsored content]